Edukira joan

Gibelaranja orindun

Wikipedia, Entziklopedia askea
Gibelaranja orinduna
Sailkapen zientifikoa
ErreinuaFungi
KlaseaAgaricomycetes
OrdenaRussulales
FamiliaRussulaceae
GeneroaRussula
Espeziea Russula badia
Quél., 1881

Gibelaranja orinduna edo Gibelorriska maltzmina (Russula badia) Russulaceae familiako onddo espeziea da.[1][2] Ez da jangarria, zapore oso min bizi iraunkorra duelako.

Kapela: 7 eta 12 cm bitarteko diametrokoa. Erregularra, solidoa eta haragitsua, ertz ez oso ildaskatua, Hasieran geruza oso opakua, gero distiratsua, bernizatua bezalakoa. Kolorea purpura-gorria, baina baita beltz-purpura, more-marroia, arre-gorrixka, arrosa-okre-krema kolorekoa, etab.

Orriak: Nahiko estuak, estu, libreak, hori-limoi kolorekoak.

Orri libreak: Oinera hurbiltzen diren orriak, baina ukitzen ez diotenak.

Hanka: 4 - 10 x 1 - 2,3 cm-koa, oso sendoa eta gogorra, zilindrikoa, pruina fin batekin, arrosa oinarrian, batzuetan erabat arrosa; beste batzuetan zurixka.

Haragia: Zuria, hasieran zapore gozo tipikoa duena, ondoren, zenbait minutu igarotakoan, ezin onartutako min bizi eta sutsua. Zedro zuraren usaina du (batez ere orria estutzean). Fenol-arekin gorriz margotzen da lehenik, eta, ondoren, arre-txokolate kolorez.[3]

Etimologia: Latinetik dator Russula hitza, russus-etik, gorriaren txikigarritik: apur bat gorrixka, kolore gorria dutelako Russula generoko espezie askok. Badia epitetoa ere latinetik dator, gorrixka esan nahi duen "badius" hitzetik. Bere koloreagatik

Jangarritasuna

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ez da jangarria.[4]

Nahasketa arriskua

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Jaso daitekeen Russula pikanteena da. Garraztasuna mastekatu eta minutu batzuetara agertzen da; izaera organoleptiko honek, asko laguntzen du perretxikoa ezagutzen. Russula melliolens eta Russula decipiens delakoekin ere nahas daiteke.[5]

Sasoia eta lekua

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Udan eta udazkenean. Mendiko koniferoen basoetan eta hostozabalen basoetan.[6]

Banaketa eremua

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Europa.

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. Russula badia, GBIF—the Global Biodiversity Information Facility.
  2. Euskal Herriko perretxiko eta onddoak, 2013, 2014, 2016, 2017, Fernando Pedro Pérez, Kultura Saila, Eusko Jaurlaritza  •   Bizkaiko Perretxiko eta Onddoak, A.D.E.V.E., 2012  •   Euskalnatura  •   Euskal Herriko Onddoak. 5 tomos, Luis García Bona, Kriselv, 1987  •   Catálogo micológico del País Vasco, Aeranzadi, 1973  •   Mendizalearen Hiztegia [mikologia], Ostadar Mendi Taldea.
  3. (Gaztelaniaz) Cetto, Bruno. (1987). Guia de los hongos de Europa. Ediciones Omega, S. A. Barcelona, 369 or. ISBN 84-282-0541-X (T. 3). ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)..
  4. (Gaztelaniaz) Palacios Quintano Daniel. (2014). Disfrutando con las setas. Leitzaran. Grafikak S.L. Andoain, Gipuzkoa, 408 or. ISBN 978-84-617-0196-4..
  5. (Gaztelaniaz) Lotina, Roberto. (1985). Mil setas ibericas. Diputacion foral de vizcaya,, 137 or. ISBN 84-505-1806-7..
  6. (Gaztelaniaz) Bon,Marcel. (1988). Guia de Campo de los hongos de Europa. Ediciones Omega, S. A. Barcelona, 76 or. ISBN 84-282-0865-4..

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]